Weerstand

Perioden van crisis markeren een onzekere tijd die wordt gekenmerkt door conflict en verwarring. In zo’n emotioneel belastende periode zal er een beslissing genomen moeten worden die de toekomst zal bepalen. In de regel kiest men er liever voor alles bij het oude te laten, zelfs wanneer de oude situatie niet ideaal is. Men heeft ermee leren leven en is eraan gehecht. Veranderingen kunnen altijd rekenen op weerstand want met een verandering verdwijnt namelijk ook wat goed en positief was.

Weerstand in de psychologie betekent het proces waarin de patiënt het verloop van de therapie hindert en of belemmert. Het werd voor het eerst beschreven door Freud. Freud zag weerstand juist als een van de belangrijkste aspecten van de psychoanalyse om nieuwe kwaliteiten te ontdekken want de meeste mensen gebruiken die niet in alle situaties. Weerstand is vaak een smoes om iets niet te hoeven doen of iets uit de weg te gaan. In de dagelijkse omgang wordt weerstand negatief beoordeeld want het wordt geassocieerd met een defensieve, afwerende houding van mensen die hun ongelijk niet willen toegeven of simpelweg te trots zijn om zich kwetsbaar op te stellen. In therapie is weerstand vaak het motief om de behandeling voortijdig af te breken omdat men juist niet wil praten over wat men innerlijk bezighoudt en er geen volledige overgave is. De therapie komt dan in een impasse terwijl het moment van inzicht én verandering naderbij komt.

Weerstand is er in allerlei vormen maar meestal is er sprake van indirecte communicatie doordat men niet precies zegt wat men te zeggen heeft. Men zegt iets anders, is onvolledig of zegt gewoon niks. Direct communiceren door belangrijke informatie meteen naar voren te brengen is niet aan de orde. Maar zelfs als dat wordt gedaan, kunnen verbale en non-verbale signalen niet met elkaar corresponderen. Zoals bijvoorbeeld een verdrietige gebeurtenis met een lach vertellen. Er is dan geen congruentie tussen de inhoud van wat er wordt verteld en de fysieke uiting daarvan. Non-verbale uitingen zijn daarom een goede graadmeter om vast te stellen of er sprake is van weerstand zoals om de brij heen draaien, een ontwijkend antwoord geven, spanning in het gesprek voelen of praten zonder oogcontact. Indirecte communicatie is als een wapen dat wordt ingezet als verzet tegen verandering die noodzakelijk is om verder te gaan. Men kan trots, agressief, onderdanig reageren of zich zelfs terugtrekken. Een kenmerk van agressieve weerstand is dat boosheid openlijk wordt geuit zonder dat de oorzaak van die boosheid echt duidelijk wordt. Zo´n reactie obstrueert een proces of wordt geprojecteerd op iemand in de omgeving die de volle laag krijgt. Wat zeker en vast resulteert in een conflict. Soms maakt iemand onbedoelde grapjes waarbij de ander wordt vernederd of voor schut gezet. Steekhoudende inhoudelijke argumenten worden niet serieus genomen en er wordt gebluft of dingen worden veel onbelangrijker gemaakt dan ze in werkelijkheid zijn. Weerstand wordt gebruikt om te ontkennen, gevoelens om te keren, normatief te reageren of te projecteren. Het komt er altijd op neer dat het de ander is die iets doet. Logisch dat de ander daardoor op het verkeerde been wordt gezet of een gevoel krijgt te kort te schieten. Hallo Weekblad 24 maart 2021