Angst

Wanneer was je voor het laatst echt bang? Was het die keer dat de dokter je vertelde dat het ernstig was, of dat je werd gevolgd terwijl je naar huis liep of de keer dat je die toespraak moest houden in die volle zaal. Al die momenten kunnen een stevige angst oproepen omdat er sprake is van een directe dreiging. Andere momenten waarbij angst een rol speelt zijn naar alle waarschijnlijkheid moeilijker te duiden zoals de momenten waarop er onrust en ontevredenheid is alsof er iets ontbreekt. Of wanneer er sprake is van onzekerheid en je je uiterste best doet om geen fout te maken. Angst is een emotie die iedereen kent.

De gezondheidscrisis roept ook angst op niet alleen voor de mensen die ernstig ziek zijn geweest en waarvan deskundigen menen dat zij kans lopen op het ontwikkelen van een posttraumatische stressstoornis, ook anderen die gezond door de crisis komen kunnen angstklachten ontwikkelen. Volgens recent onderzoek van de universiteit UNED in Madrid is de grootste angst van iedereen een naaste of een familielid te verliezen door Covid-19 of dat iemand ernstig ziek wordt. Alle ondervraagden gaven aan juist erg bang te zijn iemand in hun naaste omgeving te besmetten. De hoogste scores (uit een lijst van 18 items) hadden betrekking op naasten, familieleden en vrienden. Opgevolgd door de angst om werk en inkomen te verliezen en daardoor in een sociaal isolement terecht te komen. Zelf ziek worden of besmet te raken met het virus of er aan overlijden scoorde opvallend laag. Vrouwen bleken angstiger te zijn voor de verspreiding van het virus dan mannen; en jongeren scoorden hoger op de angst om hun familie en vrienden niet te kunnen zien terwijl dat voor ouderen niet gold.

Bij een paniekaanval voelt men angst vanwege lichamelijke sensaties zoals zweten, droge mond en sterke gevoelens die gekoppeld zijn aan gedachten zoals: ´ik val flauw of ik krijg een hartinfarct´. Op zo´n moment gelooft men ook echt dat er een groot gevaar dreigt waarvoor men wordt gewaarschuwd want de lichamelijke sensaties worden geïnterpreteerd als iets gevaarlijks dat de persoonlijke integriteit bedreigt en een catastrofe onvermijdelijk is. Angst voor de angst bestaat ook en is beschreven in de literatuur onder andere door de Amerikaanse onderzoekers Alan Goldstein en Dianne Chambless. Dit is een anticiperende angst die een cyclus van angst naar angst in stand houdt. Het gaat dan om een persoonlijke gevoeligheid die de angst voor angstsymptomen aangeeft. Vanzelfsprekend is het dan veel moeilijker om lichamelijke sensaties correct te interpreteren want de angst slaat onmiddellijk toe en een directe aanleiding is er feitelijk niet. Bekend is dat mensen met een obsessieve-compulsieve stoornis vaker met deze vorm van angst te maken krijgen maar voor het overige is moeilijk te zeggen welke oorzaken hieraan ten grondslag liggen. Voor mensen met een gevoeligheid voor angst kan de pandemie een negatief effect op hun geestelijk welzijn hebben omdat het een onderliggend angstgevoel aanhoudend kan aanwakkeren.

Natuurlijk heeft de pandemie ook positieve kanten zoals dat men meer onderneemt in de buitenlucht, interpersoonlijke relaties aanhaalt en meer aandacht heeft voor het organiseren van nieuwe toekomstige activiteiten die meer plezier en voldoening kunnen geven. Hallo Weekblad 16 september 2020.