Zonder fouten

De gedachte dat er een perfecte oplossing is voor elk probleem hoort typisch bij perfectionisme. Dat iets perfect doen, dus zonder fouten, niet alleen echt mogelijk is maar vooral ook noodzakelijk en dat zelfs kleine fouten grote gevolgen kunnen hebben. Hoge eisen en kritische zelfbeoordeling staan voorop en daarom lijkt perfectionisme meer een karaktertrek dan een overtuiging. Perfectionisme en verantwoordelijkheidsgevoel gaan vaak samen. Zich extreem verantwoordelijk voelen, is typisch voor iemand die er van overtuigd is schuld te hebben aan iets wat er is gebeurd zowel als iets wat er niet is gebeurd. Het schuldgevoel lijkt meer op overdreven gewetensvol zijn. Het is alsof degene denkt zelf over een hogere macht te beschikken om een gebeurtenis te voorkomen die misschien negatief kan uitpakken. Alles wordt ingezet om geen fout te maken. In een obsessieve-compulsieve stoornis zijn verantwoordelijkheid en perfectionisme juist deze twee aandachtsgebieden die allerlei ongewenste gedachten en overtuigingen teweeg brengen. Een mogelijke oorzaak voor deze stoornis wordt vaak in verband gebracht met een kille, strenge en prestatiegerichte opvoeding waarbij de nadruk lag op verantwoordelijkheid en schuld in plaats van spel en gevoel. Repressie van spel en gevoel leidt effectief tot meer aandacht voor het eigen ik. De focus om het eigen gedrag te controleren uit angst om geen fout te maken, wordt vereffend met het gebrek aan spontaniteit. En daardoor worden plezier maken en ontspanning juist moeilijk zo niet onmogelijk. Een andere ook negatieve kant van deze repressie is dat gewaagde en confronterende situaties niet alleen niet uit de weg worden gegaan maar juist wordt aangepakt om mogelijke mislukking te voorkomen. Want mislukking is zo wel het ergste dat men kan gebeuren. Een obsessieve-compulsieve stoornis gaat gepaard met negatieve automatische gedachten die heel opdringerig kunnen worden waarbij degene zich feitelijk gevangen voelt in een mechanisme van macht, repressie, angst en verdediging. Omdat dit mechanisme uitputtend is en nergens toe leidt, zijn ook andere verdedigingsvormen nodig om opdringerige gedachten te voorkomen of ongedaan te maken zoals schoonmaken, handenwassen, controleren of sporten. Het is als een vicieuze cirkel van negatieve gedachten die overdreven bezorgdheid in stand houdt, omdat de aandacht gericht blijft op het eigen ik en het continue volgen van het denken als een vorm van zelfbewustzijn. Natuurlijk gaat het hier om een dysfunctioneel denkproces omdat er geen einde is en het obsessieve-compulsieve proces juist de negatieve gedachten markeert als zijnde belangrijk en noodzakelijk om te beheersen. Sommige onderzoekers spreken van de fusie tussen de gedachte en de actie; anders gezegd dat de trigger voor de gevoelens van verantwoordelijkheid en perfectionisme de eigen gedachten van iemand zijn. Het is zeker zo dat men het gevoel heeft dat men alleen de macht heeft voor het ontstaan ​​van negatieve gedachten en hoewel men zelfs gelooft dat men de negatieve gedachten kan voorkomen of beïnvloeden, zijn de oorspronkelijke gedachten opdringerig geweest en had men juist geen macht om ze te voorkomen. Vaak voeren deze oorspronkelijke gedachten terug op een gevoel van minderwaardigheid en zelfonzekerheid. Waarvoor men zich schuldig voelt omdat ze daadwerkelijk ongeldig waren. Hallo Weekblad 4 maart 2020