Hypochondrie

Hypochondrie betekent ziektevrees. Hypochondrische patiënten menen te lijden aan klachten die ze niet hebben. De hypochonder is er van overtuigd ernstig ziek te zijn. Deze overtuiging wordt in verband gebracht met lichamelijke factoren zoals jeuken, steken of krampen of met factoren buiten het lichaam zoals bijvoorbeeld luchtvervuiling. Wanneer de hypochondrie zich ontwikkelt ervaart de patiënt ook allerlei variaties van deze interne en externe factoren. In eerste instantie zou je kunnen zeggen dat het gaat om een intense bezorgde houding over de eigen gezondheid. Vanuit de psychodynamische en psychosociale benaderingen wordt gesteld dat het bij hypochondrie meer gaat om een interactief proces van allerlei dingen zonder een aanwijsbare oorzaak. Tijdens het hypochondrische proces hebben de patiënten feitelijk alleen aandacht voor hun lichaam. De focus ligt op de controle van het lichaam waarbij de patiënt voortdurend allerlei pogingen doet, zoals ´doktershopping´, om steeds weer te zoeken naar meer informatie met als doel een finale rust te bereiken zodat het zoeken stopt. Vanuit de psychodynamische benadering noemde Freud de hypochondrie een somatische manifestatie van onbewuste psychische en emotionele krachten. Freud was van mening dat de hypochondrische mens zijn aandacht niet meer op de buitenwereld richt maar louter op zichzelf. Wanneer hij niet krijgt wat hij wil of wanneer hij niet in staat is om zijn woede te uiten, wordt die woede een vermeende ziekte die leidt tot aandacht en zorg welke niet eerder aanwezig was in vroege ervaringen van verlatenheid of afwijzing. Volgens andere onderzoekers is de functie van hypochondrie een vorm van zelfverdediging tegen een negatief zelfbeeld en of schuldgevoel. De stelling is dat een negatief zelfbeeld beter wordt geaccepteerd als zich lichamelijk ziek voelen, dan als zich waardeloos voelen. In de psychosociale benadering ziet men hypochondrie meer als een ziekte die wordt geassocieerd met ziektewinst door de rol van de patiënt op zich te nemen Aan de ene kant zijn er de voordelen van het ontvangen van zorg en of het vermijden van verantwoordelijkheden en aan de andere kant is de ziektevrees een manier om het gesprek en de communicatie met anderen gaande te houden. Er zijn ook onderzoekers die de ziekte vanuit een bio-psycho-sociale benadering beschouwen en de 'rol van de patiënt' onderstrepen omdat ziek worden ook een sociaal proces is met rechten en plichten zowel voor de omgeving, als de patiënt. Een recht is bijvoorbeeld de vrijstelling van sociale verantwoordelijkheid en een plicht is dat de patiënt zijn toestand als ongewenst beschouwt, deze wil verbeteren en op zoek gaat naar professionele hulp. Ziektegedrag wordt bepaald door individuele aanleg en is natuurlijk onderhevig aan sociale en culturele factoren. In zekere zin bepaalt het ziektegedrag van de patiënt ook de communicatie. Bij hypochondrie wordt met name de directe communicatie vervangen door indirecte lichaamstaal die lichamelijke klachten tot uitdrukking brengt. Het ziekzijn is een geaccepteerde manier om het oneens te zijn met iets of een probleem niet te hoeven bespreken met het gevaar van mogelijke afwijzing of conflict. Alsof er een spel wordt gespeeld dat heet ´als de ziekte er niet was dan… ´ om aan te geven dat alles goed is en dat de enige storende factor de ziekte is. Hallo Weekblad 5 februari 2020.