Ontremming online

Bij ontremd gedrag heeft iemand moeite om zijn impulsen en gedrag onder controle te houden, alsof de ‘natuurlijke rem’ eraf is. Mensen met hersenletsel of een dementie hebben vaker last van ontremming. Dit kan zich op allerlei gebieden uiten: motorisch, emotioneel, verbaal of op het gebied van voeding of seksualiteit. Online op de sociale netwerken kan er ook sprake zijn van ontremming, dat normaliter in face-to-face contact niet zou plaatsvinden. Op het internet wordt er gehaat, beschimpt, gescholden, vernederd en geschreeuwd. Haters zijn wel de meest bekende; mensen die er een gewoonte van maken altijd negatief te reageren. Trollen zijn degenen die vervelende posts plaatsen met als enig doel dwars te zitten en discussies uit te lokken. Er zijn allerlei trollen zoals bijvoorbeeld verkiezingstrollen of milieutrollen. Vaak gaat het om nepaccounts die zich groeperen en zo de publieke opinie beïnvloeden. Bij slutshamen gaat het om nepaccounts die alleen vrouwen pesten en bij social justice warriors wordt er gestreden tegen ongelijke behandeling zoals racisme en seksisme. John Suler, hoogleraar psychologie aan de Rider University New Jersey onderzocht het gedrag van mensen online. In 2004 publiceerde hij in ´CyberPsychology & Behaviour´ het artikel 'The Online Disinhibition Effect'; waarin hij kenmerken van internetinteracties analyseerde. Volgens Suler zijn er goedaardige en toxische ontremming. Bij goedaardige ontremming laten mensen op het internet meer van zichzelf zien dan ze in het echte leven zouden doen. Bij toxische ontremming laten mensen zich op een manier zien die ze in het echte leven nooit tonen. Een duidelijk onderscheid tussen de twee is lastig, want goedaardige ontremming kan ook ontaarden in toxische. Verder onderscheidt Suler zes factoren die online ontremming veroorzaken. Een van de belangrijkste is volledige anonimiteit. Door anoniem te surfen hoeft men het ´gedrag´ niet te bezitten en kan de online-identiteit volkomen los staan van de offline-identiteit. Zodoende voelt de internetter zich minder kwetsbaar en is antisociaal of beledigend gedrag makkelijker. Doordat de meeste communicatie via internet door middel van tekst plaats vindt en lichaamstaal en gezichtsuitdrukking onzichtbaar zijn, is het eenvoudig een andere identiteit aan te nemen waardoor remmingen wegvallen. Nog een aspect waarbij remmingen wegvallen is de asynchroniciteit waarin een post geplaatst wordt. Iemand kan een post plaatsen en vervolgens uitloggen zonder de reacties van anderen te zien. Er zijn dus geen spanningen zoals in een echt gesprek voelbaar kunnen zijn en men ontsnapt aan negatieve reacties. Een bijkomend voordeel is dat men ook langer kan nadenken over een antwoord; iets wat in het echt evenmin mogelijk is. Omdat er geen direct face-to-face contact is ervaart men een post als een stem in het hoofd. De ander kan worden beschouwd als een personage in de eigen psychische wereld. Perceptievervorming kan leiden tot innerlijke monologen die heel wat comfortabeler zijn dan gesprekken in de realiteit. De Britse criminoloog en wetenschapper Emily Finch bestudeert identiteitsdiefstal op internet en publiceerde daarover. Zij constateerde dat mensen internet als een spel zien, waarin normale regels en omgangsvormen niet van toepassing zijn. De internetcrimineel denkt dat ze een ander kunnen afpersen en of met rust laten door simpelweg in en uit te loggen. Internet is een soort fantasierijke ruimte en biedt een min of meer gelijk speelveld voor iedereen. Er bestaat geen hiërarchie op het internet. Hallo Weekblad 15 mei 2019; Bron: John Suler (2004). The Online Disinhibition Effect; CyberPsychology & Behaviour.