Eenzaamheid doet pijn

Het eenzame hoofd waar alles even belangrijk lijkt of juist even nutteloos. Eenzaamheid zorgt voor een hoofd vol hersenspinsels en een leegte in het lichaam. Het is een staat van zijn waarbij het lichaam wordt ervaren alsof alles pijn doet. Onderzoeken naar eenzaamheid en de gevolgen ervan zijn interessant vanwege hun onomstotelijk bewijs. Hersenonderzoekers ontdekten dat eenzaamheid hersenactiviteit teweeg brengt die letterlijk pijn veroorzaakt. Bekend was al dat een gebroken hart zeer doet en zorgt voor een algeheel gevoel van onwel zijn. Sombere mensen die vaak ook eenzaam zijn, vragen de arts een pijnstiller voor te schrijven; een slaapmiddel, antidepressiva of een angstremmer. Medicatie verzacht de pijn. In de literatuur zijn er vele theorieën over eenzaamheid met allemaal dezelfde drie overeenkomsten. In 1982 gaven de Amerikaanse onderzoekers Anne Peplau en Daniel Perlman dat al aan; eenzaamheid is een zuiver persoonlijke ervaring die niet noodzakelijk gerelateerd is aan een reële ervaring van sociale afzondering. Eenzaamheid is een negatieve psychische toestand voor degene die het betreft. En het ontstaan van eenzaamheid kan worden teruggevoerd op een tekort van sociale relaties in de levensgeschiedenis. Eenzaamheid zegt iets over de mate waarin mensen een gemis ervaren in hun sociale contacten en hierbij gaat het niet alleen om de hoeveelheid contacten. De kwaliteit van die contacten is belangrijk. Het hebben van veel sociale contacten is namelijk niet hetzelfde als het hebben van goede sociale contacten. Mensen met veel sociale contacten kunnen zich evengoed eenzaam voelen. Eenzaam voelen is ook niet hetzelfde als alleen zijn. Alleen zijn is niet iets negatiefs voor mensen met een lage sociale behoefte, terwijl eenzaamheid dat wel is. Andere onderzoeken wezen uit dat vooral cognitieve processen, dus gedachten en hersenspinsels, iemand meer eenzaamheid laten ervaren waardoor het contact met de werkelijkheid wordt belemmerd. Gedrag en persoonlijkheid spelen natuurlijk ook een rol. In de praktijk wordt eenzaamheid vaak gemeten door het stellen van enkele vragen zoals: Voelt u zich van anderen geïsoleerd? Zijn er mensen met wie u goed kunt praten? Mist u mensen om u heen? Volgens de Duitse psychiater Manfred Spitzer is eenzaamheid zelfs twintig keer dodelijker dan roken en dubbel zo dodelijk als drinken. In zijn nieuwe boek ´Eenzaamheid: de niet-erkende ziekte´ dat begin januari verschijnt, schrijft hij daarover. Eerder schreef Spitzer over de gevolgen van sociale netwerken. Hij beweert dat het een taboe is om voor je eenzaamheid uit te komen in een tijd waarin iedereen online alleen het beste van zichzelf laat zien. In zijn praktijk vraagt hij de patiënt waar het nu precies pijn doet. Blijkt dat eenzaamheid als pijn niet te lokaliseren is in het lichaam, maar wel degelijk de pijnervaring geeft. De schouders hangen naar beneden, de rug, benen, armen, doen pijn en voelen zwaar. Spitzer noemt het ook een ziekte omdat het volgens hem besmettelijk is. Als iemand eenzaam is, blijkt zijn directe vriend een grotere waarschijnlijkheid te hebben later ook eenzaam te zijn, en zelfs diens vrienden. Een decennialang onderzoek waar 5000 inwoners van het Amerikaanse stadje Framingham werden gevolgd, wees dit uit. Voldoende bewijs dus om sociale contacten niet alleen digitaal te onderhouden. Hallo Weekblad, 27 december 2018; Bron: Interview Manfred Spitzer, 27 november 2018 NRC Handelsblad; CBS, ‘Het meten van eenzaamheid’ Van Beuningen, Coumans, Moonen; 2018