Kan ik mezelf veranderen?

Deze vraag wordt vaak gesteld. Voor een deel kan men zichzelf veranderen en voor een groot deel niet. Een deel van de persoonlijkheid is door het DNA genetisch bepaald en deze drager van erfelijke informatie bepaalt het temperament. Het temperament kan niet worden gewijzigd, men kan leren het te beheersen maar verder niet. Een ander deel van de persoonlijkheid wordt gevormd door de opvoeding, door de omgeving en de ervaringen die men opdoet. Het karakter kan niet worden geërfd en kan daarom worden gewijzigd. De Engelse psycholoog Hans Eysenck werd in 1916 geboren in Berlijn en vluchtte naar Engeland voordat de 2e Wereldoorlog uitbrak. Hij is waarschijnlijk de bekendste en meest controversiële psycholoog van Engeland. Eysenck verwierp alle vormen van psychotherapie ten gunste van de gedragstherapie. Vanzelfsprekend bracht hem dat in conflict met psychoanalytici. Hij hield zich bezig met persoonlijkheidsleer en intelligentietesten en meende alle persoonlijkheidsverschillen te kunnen ordenen naar de volgende dimensies psychoticisme, extraversie-introversie en neuroticisme; samengevoegd het PEN-model. Tijdens het leven zijn deze drie eigenschappen aan verandering onderhevig, alhoewel het grootste deel bij de geboorte reeds is bepaald. Grotere of kleinere percentages bepalen de persoonlijke temperamenten, te weten: flegmatisch, sanguinisch, cholerisch en melancholisch. 
Volgens de theorie van Eysenck hebben mensen met psychoticisme een hogere testosteronspiegel en lage MAO-waarden. Monoamine oxidase is een verzamelnaam van enzymen die de bloeddruk, stemming en motoriek beïnvloeden. Wanneer de waarde psychoticisme laag is, betekent dit dat de persoon bang is en vlucht bij gevaar maar ook empathisch is. In tegenstelling tot mensen met hoog psychoticisme die wel emotioneel onafhankelijk zijn maar ook koud in de omgang. In extreme gevallen zijn zij psychopathisch. Mannen hebben meestal een hoger niveau van onafhankelijkheid; maar natuurlijk zijn er ook koude vrouwen en empathische mannen. 
De dimensie extraversie-introversie vertoont overeenkomst met de theorie van Pavlov, waarbij wordt gemeten in hoeverre men intensieve prikkels kan weerstaan. Extraverte mensen zijn gevoeliger voor externe prikkels: zoals licht, geluid en beweging. Zij worden juist geactiveerd door prikkels. Terwijl introverte mensen intense prikkels vermijden omdat zij negatief worden geprikkeld door een teveel daaraan. Het zorgt bij hen voor een overweldiging en werkt verstorend. De hersenen van introverte mensen vertonen meer activiteit in het corticale gebied dan bij extraverte mensen.

Neuroticisme regelt de emotionele stabiliteit en is sterk verbonden met het limbisch systeem in de hersenen; het gebied dat emoties reguleert zoals angst, agressie en seksuele aantrekking. Neuroticisme is een tendens tot emotionele instabiliteit en niet een absolute toestand. Sommige mensen ervaren dat ze voortdurend onder spanning staan. Terwijl anderen heel goed weten hoe ze met spanningen om kunnen gaan. Statistisch gezien hebben vrouwen het hoogste neuroticisme, wat aangeeft dat hun emotionele rijkdom groter is dan bij mannen. 
Op de vraag of de persoonlijkheid kan veranderen, is het antwoord ´nee´. Traumatische ervaringen en gebeurtenissen kunnen de persoonlijkheid wel in de kern veranderen en door middel van therapie kan gedrag opnieuw worden gemoduleerd. Psychologen en psychiaters van tegenwoordig zijn van mening dat intense liefde de hersenen én onze relaties positief versterkt en ons wel kan veranderen. Hallo Weekblad 4 oktober 2018; Bron: ¿Podemos cambiar de personalidad? Inmaculada Ruiz 15-5-2018 El País