K=O+P

Eerder schreef ik over de opkomst van E-health in Nederland en de behandelprotocollen die daarvoor zijn ontwikkeld. Een daarvan is het KOP model van Paul Rijnders en Els Heene. Zij ontwikkelden een betrekkelijk eenvoudig schema waarin de klacht wordt teruggebracht tot de klacht K is: de omgeving O, ondersteunend en/of belemmerend; plus P de persoonlijke invloed op de klacht. Het KOP model wordt geregeld gebruikt als hulpmiddel om de patiënt en zijn omgeving te informeren over zijn klacht en de kenmerkende gewoonten en reactiepatronen die ermee samenhangen. Nederland kent een grote groep mensen die lijden aan chronisch psychische klachten zoals een bipolaire stoornis, een psychotische stoornis of steeds terugkerende depressies en angststoornis. Het niet adequaat (en preventief) behandelen van deze groep leidt dikwijls tot hoge kosten als gevolg van school- en werkverzuim en problemen in de sociaal-relationele sfeer. Geregelde therapeutische ondersteuning ter preventie van terugval helpt om het eigen vermogen te versterken en met enige afstand de gebeurtenissen te kunnen bespreken waardoor het dagelijks leven minder wordt ontregelt. Wanneer we spreken van een chronische klacht, denken we meestal aan een ziektebeeld dat altijd en immer aanwezig is. In de realiteit van alledag betekent chronisch; dat de klacht zorgt voor een altijddurende kwetsbaarheid en slechte periodes worden afgewisseld met goede, waarin er nauwelijks klachten zijn. Deze altijddurende kwetsbaarheid kan dus verergeren en tot daadwerkelijke klachten leiden door stressvolle gebeurtenissen zoals het overlijden van een partner, een verhuizing of een plotselinge ernstige ziekte. Deze kwetsbaarheid houdt dus een risico in op terugval in crisissituaties; zelfs een kleine verstoring kan bijzonder grote gevolgen hebben. Mensen die lijden aan chronisch psychotische klachten hebben bijvoorbeeld meer risico om zich te isoleren of misbruikt te worden. Wat uiteindelijk leidt tot armoede en criminaliteit. Mensen die leiden aan chronische depressie en angststoornis hebben tevens de neiging zich te isoleren, geven de moed op en gaan bij de pakken neerzitten. Zij onderschatten hun eigen mogelijkheden en overschatten tegenslag. Depressieve mensen denken meestal meteen aan het allerergste; een echt ‘alles of niets’ denken. Mensen met onverklaarbare lichamelijke klachten zijn dikwijls erg onzeker en afhankelijk. Zij twijfelen bij alles wat zij doen en zien eerst wat er allemaal fout kan gaan in plaats van zichzelf het voordeel van de twijfel te gunnen. Zij kunnen zich in crisissituaties moeilijk geruststellen. De kwetsbaarheid van impulsieve mensen vertaalt zich in een gebrekkig inschattingsvermogen. Zij kunnen meestal niet goed risico’s inschatten. Het ontbreekt hun vaker aan functionele angstgevoelens en ook beschikken zij over weinig tolerantie en empathie ten aanzien van hun omgeving.

Kort samengevat gaat het erom dat de meeste mensen met chronische psychische klachten de neiging hebben zich te overschatten of onderschatten; en de omgeving als bijzonder vijandig of totaal betrouwbaar te zien. De keuzes spelen zich af in uitersten, in chaos of plannen; overactiviteit of teruggetrokkenheid; vluchten of vechten. Het KOP model biedt een houvast om deze kwetsbaarheid in kaart te brengen. Gepubliceerd in Hallo weekblad 1 oktober 2015 Bron: Handboek Kop-model; Paul Rijnders & Els Heene