Freudiaanse verspreking

De voormalige president Zapatero bedoelde te zeggen ‘desarrollar’ (ontwikkelen) in plaats van ‘follar’ (neuken), toen hij tijdens de persconferentie met de Russische president Medvedev sprak over het bevorderen van het Russisch toerisme in Spanje. Nog niet zo lang geleden verklaarde Zapatero, dat hij indertijd erg gespannen was en zich moeilijk kon concentreren. Het was juist in maart 2009 dat de crisis in Spanje een feit was en Zapatero dit bleef ontkennen. Het was een onvergetelijke en tegelijk verschrikkelijke dag voor hem geweest. Volgens analytici had Zapatero een echte freudiaanse verspreking gemaakt. Een freudiaanse verspreking is een verspreking die zonder dat degene dit wil, precies blootlegt wat er in de geest van de spreker omgaat. Een paar voorbeelden: “Ik wil iedereen graag welkom heten en verklaar bij deze de vergadering dan ook gesloten… ik bedoel; geopend!” of “Zij zijn in huwelijkse staat van ontbinding.” De verspreking is vernoemd naar de beroemde psychiater Sigmund Freud. In zijn boek “De psychopathologie van het dagelijks leven” beschrijft hij handelingen en gedragingen, waaraan psychologische mechanismen ten grondslag liggen zoals verdringing en associatie. Verdringing is een onderdrukking van iets en is onbewust. Bij een echte verdringing weet degene helemaal niets meer van zijn verdrongen behoefte. Het niet bewust zijn betekend niet, dat deze behoefte niet meer levend is. Want de behoefte werkt sterker door in het onderbewuste en vanuit het onderbewuste heeft de verdrongen behoefte juist invloed op de persoon en kan zich dus plotseling manifesteren, in bijvoorbeeld een verspreking. Bij associatie worden in gedachten verschillende dingen juist met elkaar in verband gebracht zonder dat daar werkelijk een reden voor is. In de psychoanalyse wordt de patiënt juist gestimuleerd tot ‘vrije’ associatie, om inzicht te krijgen in dieperliggende redenen en ervaringen. De patiënt wordt gevraagd om zonder nadenken te zeggen wat hem te binnen schiet en zijn gedachten de ‘de vrije loop’ te laten. Het is dan aan de therapeut om daar een verklaring in te ontdekken. Om de freudiaanse verspreking te verklaren gebruikte Freud zijn persoonlijkheidstheorie waarin hij de geest onderverdeeld in 3 delen: het id, het ego en het superego. Volgens Freud onderhandelt het ego altijd tussen het id en het superego; anders gezegd het ego onderhandelt tussen de drift en de moraal. Als er sprake is van een freudiaanse verspreking gaat er dus even iets mis en springt er iets van het id naar de oppervlakte en kan de toehoorder inzicht krijgen in de behoeften van de spreker. Andere ‘verwarringen’ zoals vergissingen, vergeten, schrijf- en leesfouten vallen volgens Freud allemaal onder dezelfde categorie. Namen en woorden worden vergeten omdat er een emotionele lading aan verbonden is. Het vergeten van een doktersafspraak om de uitslag van een belangrijk onderzoek te bespreken is daar een goed voorbeeld van. Ook het foutief voorlezen of opschrijven zijn volgens Freud allemaal aanwijzingen van onderbewuste wensen en behoeften.

Bron: Freud PD1 Psychopathologie van het dagelijks leven - gepubliceerd in Hallo Weekblad 15 mei 2014