Freudiaanse verspreking
De voormalige president Zapatero bedoelde te
zeggen ‘desarrollar’ (ontwikkelen) in plaats van ‘follar’ (neuken), toen hij
tijdens de persconferentie met de Russische president Medvedev sprak over het
bevorderen van het Russisch toerisme in Spanje. Nog niet zo lang geleden verklaarde
Zapatero, dat hij indertijd erg gespannen was en zich moeilijk kon
concentreren. Het was juist in maart 2009 dat de crisis in Spanje een feit was
en Zapatero dit bleef ontkennen. Het was een onvergetelijke en tegelijk verschrikkelijke
dag voor hem geweest. Volgens analytici had Zapatero een echte freudiaanse
verspreking gemaakt. Een freudiaanse verspreking is een verspreking die zonder
dat degene dit wil, precies blootlegt wat er in de geest van de spreker omgaat.
Een paar voorbeelden: “Ik wil iedereen
graag welkom heten en verklaar bij deze de vergadering dan ook gesloten… ik
bedoel; geopend!” of “Zij zijn in huwelijkse staat van
ontbinding.” De verspreking
is vernoemd naar de beroemde psychiater Sigmund Freud. In zijn boek “De psychopathologie van het dagelijks leven” beschrijft hij handelingen
en gedragingen, waaraan psychologische mechanismen ten grondslag liggen zoals
verdringing en associatie. Verdringing is een onderdrukking van iets en is
onbewust. Bij een echte verdringing weet degene helemaal niets meer van zijn
verdrongen behoefte. Het niet bewust zijn betekend niet, dat deze behoefte niet
meer levend is. Want de behoefte werkt sterker door in het onderbewuste en vanuit
het onderbewuste heeft de verdrongen behoefte juist invloed op de persoon en kan
zich dus plotseling manifesteren, in bijvoorbeeld een verspreking. Bij associatie worden in gedachten verschillende dingen juist met
elkaar in verband gebracht zonder dat daar werkelijk een reden voor is. In de
psychoanalyse wordt de patiënt juist gestimuleerd tot ‘vrije’ associatie, om
inzicht te krijgen in dieperliggende redenen en ervaringen. De patiënt wordt
gevraagd om zonder nadenken te zeggen wat hem te binnen schiet en zijn
gedachten de ‘de vrije loop’ te laten. Het is dan aan de therapeut om daar een
verklaring in te ontdekken. Om de
freudiaanse verspreking te verklaren gebruikte Freud zijn
persoonlijkheidstheorie waarin hij de geest onderverdeeld in 3 delen: het id,
het ego en het superego. Volgens Freud onderhandelt het ego altijd tussen het
id en het superego; anders gezegd het ego onderhandelt tussen de drift en de
moraal. Als er sprake is van een freudiaanse verspreking gaat er dus even iets
mis en springt er iets van het id naar de oppervlakte en kan de toehoorder
inzicht krijgen in de behoeften van de spreker. Andere ‘verwarringen’
zoals vergissingen, vergeten, schrijf- en leesfouten vallen volgens Freud allemaal
onder dezelfde categorie. Namen en woorden worden vergeten omdat er een
emotionele lading aan verbonden is. Het vergeten van een doktersafspraak om de
uitslag van een belangrijk onderzoek te bespreken is daar een goed voorbeeld van.
Ook het foutief voorlezen of opschrijven zijn volgens Freud allemaal aanwijzingen
van onderbewuste wensen en behoeften.
Bron: Freud PD1
Psychopathologie van het dagelijks leven - gepubliceerd in Hallo Weekblad 15 mei 2014