Alles onder controle

De meeste mensen kennen de film ‘As good as it gets’ waarin Jack Nicholson alias schrijver Melvin Udall telt bij alles wat hij doet. Of Hamlet, uit het gelijknamige theaterstuk van Shakespeare, die steeds niet kan beslissen en daardoor niet in actie komt. Of Howard Hughes, de excentrieke playboy, die vanwege smetvrees zijn latere leven in afzondering doorbracht. Dit zijn enkele voorbeelden van mensen die leden aan een obsessieve compulsieve stoornis. Een obsessieve compulsieve stoornis bestaat uit gedachten (obsessies) die steeds in je opkomen en handelingen (compulsies) die je steeds blijft uitvoeren om controle te verkrijgen over een denkbeeldige angst. Nog een voorbeeld: je gaat op vakantie en trekt de deur achter je dicht. Terwijl je de bagage in de taxi legt, denk je eraan of je het gas hebt uitgedaan. De taxi vertrekt en hoewel je ongelofelijk je best doet om de gedachte hieraan uit je hoofd te zetten en jezelf ervan te overtuigen dat je dat zeker hebt gedaan. Kom je op een punt, dat je er niet meer onderuit kunt en de taxi in allerijl terug laat rijden. Thuisgekomen zien je ogen dat het gas uitstaat maar het dringt niet tot je door. Meerdere keren zet je het gas aan en uit om je ervan te overtuigen dat het uit is.

Er zijn allerlei typen OCS. Sommige mensen tellen bij alles wat ze doen of doen dingen met een ongekende nauwkeurigheid. Anderen wassen per dag talloze malen hun handen of staan uren onder de douche. Weer anderen hebben ‘vraaggedrag’, alleen het antwoord van de partner stelt gerust. Er zijn ook mensen die precies het juiste willen zeggen en zo langzaam praten dat je zit te popelen op je stoel om een opmerking te maken. Andere typen worden geobsedeerd door gedachten. Ze zijn dikwijls buitengewoon bijgelovig. Het zien van een lijkauto kan hun dag verpesten of een bepaalde buurt wordt consequent vermeden om onheil af te wenden. Sommigen hebben
onbeheersbare gedachten aan seks en seksuele handelingen. Feitelijk gaat het bij allen om pathologische twijfel die voortkomt uit angst. Vanuit een gevoel van onzekerheid wordt een handeling of een gedachte gestart; men gaat controleren, wassen, tellen of denken en hoezeer degene snakt naar een gevoel van zekerheid dat alles in orde is, hij/zij kan dat idee maar niet krijgen. Het mag duidelijk zijn dat mensen die lijden aan OCS altijd een afschuw hebben van wat ze denken of doen. OCS is zeldzaam, ongeveer 2% á 3% van de Nederlandse bevolking lijdt eraan of heeft daaraan geleden; een lichtere mate komt voor bij ongeveer 15%. OCS kan tevens leiden tot een depressie en verslavingsgedrag zoals gokken, drugsgebruik, dwangmatig eten en seksverslaving (zoals in de film ‘Shame’ van Steve McQueen). De oorzaken van OCS zijn nog onbekend. Onderzoekers zijn het er over eens dat een genetische factor een rol speelt. Ook is bekend dat de mensen OCS ontwikkelen rond het 25^e levensjaar, doorgaans is het dan gekoppeld aan een stressvolle periode in het leven.  

Bron: Dr. Lee Baer, Alles onder controle 

Dit artikel is gepubliceerd in Hallo Weekblad op 3oktober 2012