Moros y Cristianos
De witte rijst met zwarte bonen, is van oorsprong een pikant Cubaans gerecht door de Spanjaarden meegebracht nadat ze Cuba hadden veroverd en in eigen land vochten tegen de Moren. Het winnen van nieuwe gebieden en het herwinnen van eigen land betekende meer ontplooiing van het Spaanse. In deze regio wordt nog jaarlijks de groei gevierd met kleurige optochten en feesten. In ieder mens bevindt zich wel eens een moor en een christen, een lichte en donkere kant, die elkaar om de haverklap bevechten om tot innerlijke groei te komen.
Het kan niet anders dan dat daar schuld en schade bij te pas komen. Waar we schade ondervinden en anderen beschuldigen of waar we zelf schuld zijn is interessant om nader te beschouwen. Er bestaat namelijk geen enkel leven zonder schuld. Ieder mens maakt zich in zijn leven schuldig aan iets en ondervindt schuldgevoelens. Er zijn geen criteria voor. Wat betekent dat schuldgevoelens louter subjectief worden beleefd én over allerlei verschillende zaken; verwaarlozing van de partner, emotionele of seksuele ontrouw, gemeenheid, onbeheerstheid, liegen, fraude, abortus of een pijnlijke scheiding.
Normatieve schuld is feitelijk de enige schuld die objectief is. Iemand is schuldig wanneer hij de norm heeft overtreden. Overtreding kan straf en sanctie inhouden in de vorm van detentie, boete, schorsing en verbod. Vrouwe Justitia velt een oordeel, objectief wel te verstaan, zonder aanzien des persoons.
Het psychologische schuldgebied is te verdelen in ‘gezonde’ en ‘ongezonde’ schuldgevoelens. ‘Gezonde’ schuldgevoelens voelen als pijn en geven een signaal af dat er ergens wroeging is over iets wat, we hebben gedaan, hadden moeten doen of hebben nagelaten. ‘Ongezonde’ schuldgevoelens hebben een voornamelijk neurotisch karakter, want ze zijn onjuist dus volkomen zinloos. Dikwijls gaat het om een aangenomen waarheid die anderen aan ons hebben overgedragen of ons hebben ‘ingepeperd’. Deze hardnekkige ‘onwaarheden’ over onszelf zijn niet alleen hinderlijk, ze zijn ook bijzonder destructief.
Deze neurotische schuldgevoelens zijn eveneens te verdelen in twee gebieden. Het eerste gebied betreft de aanklager of, om met Dr. Sigmund Freud (Oostenrijks neuroloog; grondlegger van de psychoanalyse) te spreken; het Superego, dat geen enkele ruimte laat voor de vrije ontwikkeling van het Zelf. Deze aanklager wil enkel straffen en zegt zinnen als: ‘ik mag niet zijn’, ‘ik ben een nul’, ‘ik ben dom’, ‘ik ben lelijk’. Anderzijds beloont hij gehoorzaamheid, volgzaamheid en instemming. Het misleidende van beide kanten is dat aanpassing het enige alternatief is om straf te vermijden of beloning te ontvangen. Dit betekent dat het ontwikkelen van wat we zelf fijn vinden daardoor danig wordt belemmerd. Voortdurend spreekt deze aanklager ons toe en zorgt er soms voor dat ‘gewoon leven’ al schuldgevoelens oproept. Sommige mensen beleven diep in zichzelf schuldgevoelens van ongewenstheid. Wanneer die gevoelens aan de oppervlakte komen worden ze als zeer pijnlijk ervaren. Afweer is dan de beste verdediging, uiteraard bemoeilijkt dit het contact met anderen enorm.
Het tweede gebied van de neurotische schuldgevoelens is het streven naar een ideaal Zelf om perfect te zijn. De drijvende kracht achter dit streven is om volledig geaccepteerd te worden. Het bedrieglijke van deze schuldgevoelens is dat daarmee het echte reële Zelf wordt verdrongen. Want hoe groter het nastreven van een ideaal Zelf hoe verder we van ons innerlijk afgeraken en op een bepaald moment helemaal niet meer in contact staan met wie we zijn. De durf om echt te zijn ontbreekt dan geheel, waardoor we op de automatische piloot ‘overleven’. Volgens Dr. Carl Jung (Zwitsers psychiater en psycholoog; grondlegger van de analytische psychologie) heeft ieder mens een donkere en een lichte kant in zich die net als de moren en christenen met elkaar wedijveren om terrein te (her)winnen en gelijktijdig er voor te zorgen dat het Zelf tot realisatie komt. We zijn namelijk alles, zowel licht als donker, dus ook dat wat we niet willen zijn.
Het kan niet anders dan dat daar schuld en schade bij te pas komen. Waar we schade ondervinden en anderen beschuldigen of waar we zelf schuld zijn is interessant om nader te beschouwen. Er bestaat namelijk geen enkel leven zonder schuld. Ieder mens maakt zich in zijn leven schuldig aan iets en ondervindt schuldgevoelens. Er zijn geen criteria voor. Wat betekent dat schuldgevoelens louter subjectief worden beleefd én over allerlei verschillende zaken; verwaarlozing van de partner, emotionele of seksuele ontrouw, gemeenheid, onbeheerstheid, liegen, fraude, abortus of een pijnlijke scheiding.
Normatieve schuld is feitelijk de enige schuld die objectief is. Iemand is schuldig wanneer hij de norm heeft overtreden. Overtreding kan straf en sanctie inhouden in de vorm van detentie, boete, schorsing en verbod. Vrouwe Justitia velt een oordeel, objectief wel te verstaan, zonder aanzien des persoons.
Het psychologische schuldgebied is te verdelen in ‘gezonde’ en ‘ongezonde’ schuldgevoelens. ‘Gezonde’ schuldgevoelens voelen als pijn en geven een signaal af dat er ergens wroeging is over iets wat, we hebben gedaan, hadden moeten doen of hebben nagelaten. ‘Ongezonde’ schuldgevoelens hebben een voornamelijk neurotisch karakter, want ze zijn onjuist dus volkomen zinloos. Dikwijls gaat het om een aangenomen waarheid die anderen aan ons hebben overgedragen of ons hebben ‘ingepeperd’. Deze hardnekkige ‘onwaarheden’ over onszelf zijn niet alleen hinderlijk, ze zijn ook bijzonder destructief.
Deze neurotische schuldgevoelens zijn eveneens te verdelen in twee gebieden. Het eerste gebied betreft de aanklager of, om met Dr. Sigmund Freud (Oostenrijks neuroloog; grondlegger van de psychoanalyse) te spreken; het Superego, dat geen enkele ruimte laat voor de vrije ontwikkeling van het Zelf. Deze aanklager wil enkel straffen en zegt zinnen als: ‘ik mag niet zijn’, ‘ik ben een nul’, ‘ik ben dom’, ‘ik ben lelijk’. Anderzijds beloont hij gehoorzaamheid, volgzaamheid en instemming. Het misleidende van beide kanten is dat aanpassing het enige alternatief is om straf te vermijden of beloning te ontvangen. Dit betekent dat het ontwikkelen van wat we zelf fijn vinden daardoor danig wordt belemmerd. Voortdurend spreekt deze aanklager ons toe en zorgt er soms voor dat ‘gewoon leven’ al schuldgevoelens oproept. Sommige mensen beleven diep in zichzelf schuldgevoelens van ongewenstheid. Wanneer die gevoelens aan de oppervlakte komen worden ze als zeer pijnlijk ervaren. Afweer is dan de beste verdediging, uiteraard bemoeilijkt dit het contact met anderen enorm.
Het tweede gebied van de neurotische schuldgevoelens is het streven naar een ideaal Zelf om perfect te zijn. De drijvende kracht achter dit streven is om volledig geaccepteerd te worden. Het bedrieglijke van deze schuldgevoelens is dat daarmee het echte reële Zelf wordt verdrongen. Want hoe groter het nastreven van een ideaal Zelf hoe verder we van ons innerlijk afgeraken en op een bepaald moment helemaal niet meer in contact staan met wie we zijn. De durf om echt te zijn ontbreekt dan geheel, waardoor we op de automatische piloot ‘overleven’. Volgens Dr. Carl Jung (Zwitsers psychiater en psycholoog; grondlegger van de analytische psychologie) heeft ieder mens een donkere en een lichte kant in zich die net als de moren en christenen met elkaar wedijveren om terrein te (her)winnen en gelijktijdig er voor te zorgen dat het Zelf tot realisatie komt. We zijn namelijk alles, zowel licht als donker, dus ook dat wat we niet willen zijn.
Bron: Studiemateriaal Dr. Konrad Stauss, Selbstvergebung juli 2011
Dit artikel werd op 5 oktober gepubliceerd in Hallo Weekblad