Moeder en kind
Allemaal kennen we wel een afbeelding van Maria met het kindje Jezus. In de Kersttijd kom je het geregeld tegen. De twee hoofden omgeven door een stralende krans in een innige vereniging. Zo zou ieder kind in de wereld ontvangen kunnen worden. De werkelijkheid is helaas anders. De zedenzaak in Amsterdam is niet bepaald een hoogtepunt voor het kinderleven. In 2008 werd al aangifte gedaan van de ongepaste handelingen in het kinderdagverblijf. Een moeder vond dat haar zoontje onterecht was gevraagd zijn broekje uit te doen en ging daarmee naar de politie. Doordat er niet een objectieve norm bestaat om aangifte van ongepaste handelingen te duiden, achtte de dienstdoende agent de gebeurtenis niet van belang voor verder onderzoek. Zijn beslissing roept vragen en interpretaties op.
Nu is bevestigd dat er minstens 64 slachtoffers zijn van het misbruik vraag ik me af, hoe de andere vaders en moeders de afgelopen jaren op hun kinderen hebben gepast. Want de belangrijkste mensen in een kinderleven zijn toch de ouders. Ik mag aannemen dat zij de eersten zijn, die aan hun kind opmerken dat het zich anders gedraagt; dat het verdrietig is, slechter slaapt, angstig is of stil en snel geïrriteerd. Hebben zij nooit iets opgemerkt als Robert M. bij hun had opgepast. Ik begrijp er werkelijk niks van. Het lijkt of het hier gaat om 64 ‘alleen-op-de-wereld’ kinderen. Het gaat hier namelijk niet om een volkse hysterie want er is vastgelegd bewijs!
John Bowlby, een Britse psychiater, formuleerde in de jaren 50 de hechtingstheorie. Zijn vooronderstelling is dat kinderen genetisch 'geprogrammeerd' zijn om een hechte band aan te gaan met hun verzorgers in de eerste drie levensjaren. Hij concludeerde dat een verstoorde band tussen moeder en kind in deze periode een onomkeerbaar negatief effect heeft op de geestelijke gezondheid van het kind. Tot op de dag van vandaag is deze theorie onderwerp van onderzoek. Wetenschappelijk gezien werd al in 2003 bewezen dat 80% van de kinderen met een verleden van seksueel misbruik en affectieve verwaarlozing onveilig gehecht zijn en meer antisociaal en teruggetrokken gedrag vertonen. Deze kinderen hebben moeilijkheden in het aangaan van sociale relaties, ze zijn agressiever dan hun leeftijdsgenoten en ontwikkelen een negatief zelfbeeld.
In de volwassenheid zijn de gevolgen van misbruik en een slechte hechting te herkennen aan enkele significante symptomen, onder andere: steeds wederkerende gevoelens van verlatenheid. Daar er in de kindertijd een tekort was aan affectie, is er een grote aandachtsbehoefte in de relatie met anderen. Aanhoudende gevoelens van twijfel en onzekerheid zijn de gevolgen van dit tekort. Alleen door herhaaldelijk de realiteit te toetsen op dat wat er werkelijk is en daarop te focussen, kan zekerheid worden geleerd. Destructiviteit, is een ander symptoom. Veel, zo niet alles, wat iemand onderneemt in het leven, mislukt. Wanneer er iets goed gaat is er altijd weer een stemmetje dat zegt dat het morgen wel weer fout zal gaan. Het is een selffulfilling prophecy, want iemand anticipeert daarop onbewust, zodat het ook echt iedere keer fout gaat. In het ergste geval pleegt iemand zelfmoord. Gevoelens van waardeloosheid bepalen de dagelijkse stemming. Iemand voelt zich overbodig zonder enkele waarde. Hoewel iemand aan de buitenkant bezien succesvol is; dergelijke gevoelens zijn altijd aanwezig. Het spreekt voor zich dat deze symptomen een voedingsbodem zijn voor diverse problematiek zoals: bindingsangst, verlatingsangst, depressie, eenzaamheid en teruggetrokkenheid.
De gevolgen van misbruik en negatieve hechtingservaringen zijn levensbepalend. Want wat voor een volwassene een korte periode of zelfs één moment in het leven kan zijn geweest. Is voor een baby, een peuter of een kleuter de ervaring van een eeuwigheid en daar zit het verschil.
Dit artikel werd eerder geplaatst in Hallo Weekblad op 31-12-2010