Pijnplek
Een slordige opmerking of een afwijzende houding kunnen plotseling een pijnlijke plek raken. Een zwakke plek op de huid van de emoties. Meestal wordt een dergelijke plek aangeraakt door iemand die gevoelsmatig dichtbij staat. Een pijnplek is als een schaafwond die schrijnt en soms bloedt. Een pijnplek is feitelijk een overgevoeligheid die ooit ontstond doordat er een behoefte aan nabijheid of intimiteit herhaaldelijk werd genegeerd of weggewuifd. Hetgeen leidde tot een gevoel van verwaarlozing of verlatenheid. Verwaarlozing en verlatenheid zijn twee vormen van psychisch-emotionele verwonding die zich niet gemakkelijk laten genezen.
In de relatie met de ander, in de ik-jij relatie, is de kans groot dat er zo nu en dan een pijnlijke plek wordt geraakt. Wanneer dat gebeurt, treedt er in de regel een kettingreactie op. Deze kettingreactie uit zich in lichamelijke pijn en vermoeidheid (hoofdpijn, buikpijn, rugpijn), gecombineerd met een psychisch zware stemming gekenmerkt door boosheid en irritatie. Hierop volgt meestal een negatieve gedachtegang met (zelf)beschuldigende zinnetjes: ‘ik ben mislukt’, ‘ik ben niet goed genoeg’, ‘zij is zot’, ‘hij is een lul’.
De oorsprong van een pijnplek ligt immer in het verleden. Het verleden draag je met je mee in je herinneringen die zich soms verwezenlijkt zien in tastbare voorwerpen zoals foto’s. In een verhuizing zijn de meeste mensen vaak uren zoet om nog eens door een fotoalbum te bladeren. De meeste mensen zijn met een verhuizing ook geneigd om dingen in emotionele zin achter zich te laten. Het is voorbij wordt er dan gezegd. Het ligt achter me.
Pijnplekken lossen zich niet op door ze achter te laten want gek genoeg houden de meeste mensen zelf hun pijnplekken in stand door met zichzelf zo te doen zoals ooit tegen hen werd gedaan. Werd je ooit vernederd dan is het goed mogelijk dat je zoveel aan jezelf twijfelt waardoor je nooit echt tot iets komt. Werd je ooit verlaten dan kan het zijn dat je zo aanklampt aan je partner dat die je zeker zal verlaten omdat die verstikt in de relatie. Werd je ooit verwaarloosd dan heb je waarschijnlijk zeer kritische vrienden die geen oprechte interesse in je tonen. Het beschermen van de pijnplek gebeurt meestal door hetzelfde gedrag die de kwetsuur precies deed ontstaan. Het mag duidelijk zijn dat pijnplekken zich niet vanzelf oplossen en evenmin verdwijnen door je er tegen te verzetten.
De oplossing én verwerking van een pijnplek liggen in de omarming ervan en dat is nou juist wat de meeste mensen liever vermijden. Want de angst voor de confrontatie met de werkelijke gevoelens van verwaarlozing en verlatenheid is dikwijls onnoemelijk groot. Men denkt dan dat men helemaal overspoeld zal worden met heftige onbeheersbare emoties en dat er daarna geen ‘ik’ meer zal zijn. Dat er alleen nog leegte is alsof alles is verloren. Wat er dan wordt beleefd is eigenlijk niet het heden maar zijn de oude emoties van het trauma uit het verleden. Men vergeet dan dat men inmiddels volwassen is en wel degelijk in staat om zelfstandig te kiezen hoe het leven geleefd wil worden. Dat er namelijk altijd een keuze is om het verzet op te geven en de acceptatie aan te gaan. Blijven steken in slachtoffergedrag is ook een keuze. De vraag is alleen of die keuze op de lange duur hetzelfde voordeel oplevert.
Bron: Dr. Sue Johnson, Houd me vast, 2009
Dit is een korte versie van het artikel dat werd geplaatst in Hallo Weekblad 24 april 2009